Kaşlı kadınların kozalaklardan çıkardığı tohumlar sedir ağacına dönüşüyor

Dünyada nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan koruma altındaki sedir ormanları, Antalya'nın Kaş ilçesinde kozaklardan çıkarılan tohumlarla yeniden yaşam buluyor. Sedir (katran) ağaçlarından toplanan kozalaklar, Kaşlı kadınların ellerinde sedir tohumu olarak toprakla buluşuyor. Tohumlar, kış sonunda çimlenerek fidan olarak çıkıyor. Bu yıl da Kaş'a bağlı Yuvalıca Yaylası'nda sedir tohumları törenle toprakla buluşturuldu.

Kaş Orman İşletme Müdürlüğü, Gömbe ve Sütleğen yaylalarının dağlarındaki sedir ağaçlarından kozalakları işçilere toplatıyor. Son derece güç ve tehlikeli bir iş olan eylül, ekim aylarında toplanan sedir kozalakları, Kaş'a bağlı Sütleğen Mahallesi'ndeki bir alanda toplanıyor.

Bölgeden bu yıl 17 ton kozalak toplandı. Bir kilo kozalak için 2 lira 60 kuruş ödeme yapılıyor. Bir işçi günde 80 ile 120 kilo arasında kozalak topluyor. Kasım ve aralık ayı başında gece gündüz arasındaki sıcaklık farkının artması sırasında tohum çıkarma işlemi yapılıyor. Bu yıl 17 ton kozalaktan 11 bin 500 kilo tohum çıkarıldı. Bu yılki tohumlar Antalya Orman Bölge Müdürü Vedat Dikici, Bölge Müdür Yardımcısı Ali Özdemir, Kaş Orman İşletme Müdürü Süleyman Demir, Yangınla Mücadele Şube Müdürü Mustafa Songür, Kaş Orman İşletme müdür yardımcıları Vural Donduran, Sümeyra Çopur, orman işletme şefleri, orman muhafaza memurları ve orman işçilerinin katıldığı programla toprakla buluşturuldu.

Törene katılanlar, çuvallarla 1250 metre yüksekliğindeki Yuvalıca Yaylası'na getirilen tohumları, önlük ceplerine doldurdu ve sıra halinde toprakla buluşturdu. Yağacak karla birlikte tohumlar toprakla karışacak, baharda da çimlenerek minik bir fidan olacak. Bu yıl Yuvalıca Yaylası'nda 900 dönüm, son üç yılda da 2 bin 400 dönüm alana tohum atıldı. Bir dönüm alana yaklaşık 30 kilo sedir tohumu atılıyor. Tohumlar özellikle sedir alanlarındaki yeterli ağaç olmayan 'bozuk alan' diye nitelendirilen araziye atılıyor. Tohum ayrıştırma ve atmasında çalışan işçilere ürettikleri tohum ve atıkları tohum miktarına göre ödeme yapılıyor.

Dünyada nesli tükenmekte olan sedir ormanlarının en yaygın olduğu yöre, Antalya'nın Kaş, Finike, Elmalı ve Kumluca ilçesi dörtgeni. Sedir ağaçları 40 metre boya, 2 metre çapa kadar, denizden 900 metre ile 2 bin metre yüksekliğindeki alanlarda yetişiyor. Normal yetişme yüksekliği 1300- 1400 metre olan bir sedir ağacının ortalama ömrü bin yıl olsa da 2 bin ve üstü yaşında sedir ağaçları da bulunuyor. Kaş, Elmalı ve Finike üçgeninde bin yaşın üstünde çok sayıda sedir ağacının bulunduğu biliniyor. Tohumla çalışmalarında çalışan Türkan Kazıkçı, "Sedir tohumlarımızı toprakla buluşturuyoruz. Fidan olacak, yetişecek. Torunlarımıza bırakacağız" dedi.

Tohumlama çalışmalarına katılan Antalya Orman Bölge Müdürü Vedat Dikici ise, "'Lübnan sediri' diye tabir ettiğimiz yöresel olarak da 'katran' ismini verdiğimiz dünyada en iyi yayılış gösterdiği Antalya ve burada da üç ilçemizde daha çok yayılış gösteriyor. Elmalı, Kaş ve Kumluca. Bugün de Kaş işletmemizde Lübnan'da bile çok az sayıda kalan yani tane ile sayılabilecek sayıda kalan sedir ormanlarında yenileme yapıyoruz. Elmalı, Finike, Kumluca ve Kaş'taki bütün sedir alanlarımızı koruma altına aldık. Burada kesimi sıfıra yakına indiriyoruz. Sadece bakım kesimleriyle kesim yapıyoruz. Buralarda daha önce dejenere olmuş, bozulmuş sahaları veya sedir alanı olup da sedirin yetişmesine müsait olan alanları, tohum atma yoluyla rehabilite ediyoruz. Gelecek nesillere de bu sedir ormanlarını örnek olarak miras bırakmanın derdindeyiz" diye konuştu.